جهت تشخيص و درمان كيست انجام سونوگرافي در زمان مناسب از اهميت ويژهاي برخوردار است.
در برخورد مناسب با كيستهاي تخمدان بايد به سه نكته توجه اساسي شود: زمان انجام سونوگرافي، جواب سونوگرافي و معاينه باليني بيمار.
زمان انجام سونوگرافي از اهميت ويژهاي برخوردار است، چرا كه در هر تخمدان تعداد زيادي تخمك وجود داد كه معمولاً در هر سيكل قاعدگي يكي از اين فوليكولهاي حاوي تخمك رشد ميكند و در وسط سيكل قاعدگي آزاد ميشود، گاهي هم تعداد بيشتري فوليكول رشد ميكند و حتي بعد از اواسط سيكل همچنان به رشد خود ادامه ميدهد و در نيمه دوم سيكل قاعدگي در ابعاد بزرگتر و با نماي كيستيك به تشخيص كيست منجر ميشود. چنين كيستهايي بيشتر فيزيولوژيك بوده و نياز به درمان خاصي ندارند. براي پرهيز از اين اشتباه در مواردي كه بيمار درد ندارد توصيه ميشود كه سونوگرافي ترجيحاً در روز پنجم قاعدگي انجام شود و با مشاهده كيست ساده طي يكي دو ماه بعد مجدد و ترجيحاً روز پنجم قاعدگي سونوگرافي كند و در صورتي كه كيست كماكان به همان اندازه قبلي مشاهده شد جهت درمان تكميلي به پزشك معالج مراجعه شود، در غير اين صورت نياز به اقدام خاصي ندارد. در چنين مواردي ورزش كردن منعي ندارد و استفاده از قرصهاي جلوگيري نيز توصيه نميشود.
در مواردي كه در سونوگرافي كيستها يا فوليكولهاي كوچك يا متعدد گزارش شود بايد گفت كه حدود 30 تا 35 درصد از خانمها به صورت عادي در سونوگرافي تخمدانهايشان چنين نمايي را دارند كه اصطلاحاً به آن نماي pco گفته ميشود. اگر فقط در سونوگرافي چنين نمايي پديدار شود و بيمار مشكل ديگري مانند اختلال قاعدگي، پرمويي و چاقي نداشته باشد، پرهيز از افزايش وزن و كنترل وزن از اهميت ويژهاي برخوردار است. ولي اگر همراه با علايم گفته شده ابتلاء به ديابت در افراد خانواده وجود داشته باشد نياز به درمانهاي خاص است از جمله :
ورزش مداوم و مرتب و افزايش فعاليت بدني. متأسفانه در بسياري از موارد با اين باور غلط كه ورزش و فعاليت بدني براي كيست مضر است مواجه هستيم.
اگر نامنظمي قاعدگي در دختران جوان در طول دو سال اول بعد از شروع قاعدگي به صورت افزايش فواصل بين دو قاعدگي ادامه داشته باشد تست تحمل گلوكز به صورت خوراكي توصيه ميشود و انجام اين تست همچنين به خانمهايي كه سندرم تخمدان پليكيستيك دارند توصيه ميشود. لازم به ذكر است استفاده از قرصهاي كنترل كننده قند خون يك اثر پيشگيري كننده از ابتلاء به ديابت خواهد داشت.
مصرف قرصهاي جلوگيري اثري موقت در بهبود اختلال قاعدگي اين گروه دارد و نميتواند در طولاني مدت در درمان ايشان سودمند باشد. در مواردي كه بيماران همزمان دچار پرمويي ميباشند مصرف همزمان قرصهاي جلوگيري با قرصهاي ضدآندروژن ميتواند موثرتر باشد.
اختلال در چربي خون نيز، يافته شايعي در مبتلايان به PCO است.
استفاده از قرصهاي جلوگيري روشي مناسب براي جلوگيري در خانمهايي كه كيست تخمدان با نماي pco در سونوگرافي دارند، محسوب ميشود.
تمام خانمهايي كه تخمدان پليكيستيك دارند بايد به انجام تست تحمل گلوكز مبادرت ورزند و در صورت نرمال بودن هر دو سال اين تست را تكرار كنند و كسانيكه آزمايششان مختل است بايد سالانه اين تست را تكرار كنند. در ضمن كنترل فشارخون، محيط دور مچ دست و ارزيابي چربيخون در تشخيص عوارض ناشي از اين بيماري متابوليك كمك كننده است.
در موارديكه در سونوگرافي كيستهاي ساده بزرگتر از 10 سانت يا كيستهاي ساده كوچكتر همراه با درد يا كمخوني، كيستهاي سايز بزرگ با درد شديد متناوب، كيستهاي درموئيد و كيستهايي با ديواره ضخيم يا داراي اجزاي جامد ديده شود، نياز به پيگيري دقيق و مراجعه هر چه سريعتر به پزشك دارد.
به خاطر بسپاريم:
براي استفاده از قرصهاي جلوگيري جهت درمان بين پزشكان متخصص اختلاف نظر وجود دارد ولي لازم به ذكر است كه در بسياري از موارد فقط با تحت نظر گرفتن و بدون مصرف دارو ظرف چند ماه كيستها برطرف ميشوند. ولي اگر بعد از اين مدت كيست باقي ماند گزينههاي درماني مناسب مانند اسپيراسيون كيست با سونوگرافي يا انجام عمل جراحي به صورت لاپاراسكوپي يا جراحي باز وجود دارد كه بسته به صلاحديد پزشك معالج اقدام ميشود. در مورد خانمهايي كه هنوز فرزندي ندارند، حتيالمقدور از انجام جراحي پرهيز ميشو مگر در موارد اورژانس. لازم به ذكر است كه اگر به هر علتي اين افراد مورد عمل جراحي شكمي قرار گرفتند توصيه ميشود در اسرع وقت نسبت به بارداري اقدام فرمايند.